ĐỔI MÓN

CHUYẾN ĐÒ KHUYA

Tùy bút

Chiếc đò chao nghiêng,máy nổ ròn rã,những hạt nước lạnh buốt bắn vào mặt ,tôi chợt tĩnh dậy,khẻ rùng mình,ngập ngừng kéo cao cổ áo
- đến đâu rồi em gái ?
- Gần đến cầu Đình trung rồi chú
Giọng nói êm dịu của người em gái nhỏ ngồi bên cạnh cất lên ấm áp dể chịu. Tôi chợt đánh thót; à thì ra là một cô gái lớn chứ không phải là cô bé như tôi nghỉ từ khi cô ta xuống đò ở Ba Sao, ngồi vào một chổ trống bên cạnh tôi như bao nhiêu lần đò chật chội khác. Buồn tay tôi quấn một điếu thuốc rê, se lên môi, ánh lửa chập chờn yếu ớt của quẹt máy không đủ soi rỏ khuôn mặt của người con gái quê Đồng Tháp.Phì phèo vài hơi thuốc, tôi tĩnh hẳn.
-Em gái đi chợ bán gì thế ?
-Không có bán gì ạ chú, cháu đi may.
- Thợ may à ?
- Dạ.
- May ở tiệm nào ?
- Tiệm may ở trong chợ cá.
- Tiệm gì ? tôi không biết?
- Giữa hai quán cafê có đường hẻm, trong ấy có nhà may.
- Nhà sáu Trang phải hôn ?
- Dạ
Tôi chợt mĩm cười xoa càm,những cọng râu cưng cứng, nham nhám châm chọc trên đầu ngón tay.
Lạ nhỉ! dường như các cô thích gọi mình bằng chú hơn là anh ! có lẻ thế,già rồi ! Ngoài kia trời hãy còn khuya, trăng mười chín nghiêng nghiêng bên bờ lạch,hàng cây rủ mình thắm sương lạnh
- Em gái trọ và may ở nhà chị sáu Trang à ?

-Không, đó chỉ là nhà dạy may, cháu trọ ở nhà người quen gần đó
- Thế nhà em ở đâu ?
- Ở Ba Sao,cách chợ khoản bảy trăm thước
Rỏ mình lẫn thẫn, thì cô bé xuống đò ở đây mà !
-Em gái tên gì ?
-Cháu tên Lan nhưng ở nhà tên Thành.
- Hai bác còn đủ chứ?
Tôi hỏi một câu thừa thãi giống như lối xả giao thông thường của bao nhiêu trai làng quê khác mà tôi cóp được sau bao năm làm bộ đội ở bưng biền .
-Dạ còn đủ .
Tôi phì cười ,tại sao lại hỏi gia đình người ta nhỉ ?.Anh chủ đò lừng lững đi đến thu tiền .Tôi lặng lẽ cho tay móc bóp .
-Chú để cháu trả tiền đò cho chú luôn nghe ?
-Thôi cô em ạ!Nhưng tôi vẫn ngượng ngùng khi cô bé nhanh nhảu trao giấy năm đồng dưới ánh đèn pin và nhận tiền thối lại .Tôi mỉm cười ngộ nghĩnh cho cô bé .
-Mới quen đây ,cô em làm tôi ái ngại !
-Có gì đâu chú .
Dù ngượng ngùng song cũng hơi mên mến cô gái nhỏ mới quen này
-Bé Lan cho tôi gởi tiền đò lại (vừa nói tôi vừa trao tiền sang )
-Chú cất đi ,chút đỉnh mà chú
Im lặng thừa thãi ,tôi ngập ngừng cho tiền vào túi buột miệng tôi cũng nói một câu thừa thãi .
-Chị Sáu Trang về dự đám cưới mấy hôm nay chẳng biết về chưa ?
-Chắc chú ở nông trường hở ? -Tôi ở nông trường ,bé Lan có quen ai ở đó không ?
-Có quen anh Huyền ,anh Nghĩa ,chú biết hôn ?
Biết,thế bé Lan có thường xuống đó chơi không ?
-Cháu chỉ xuống có một lần ,ở chỗ ông Ba Châu,chú biết ông Ba hông ?Dù không biết ai nhưng tôi cũng bảo biết
Đò máy vẫn chạy nhanh qua mấy đoạn đường quanh co.Đêm hãy còn khuya .Trong bóng tối lập lòe đôi ánh lửa trên môi ,gió hắt vào mặt từng cơn gió lạnh .Tôi kéo cao cổ áo ,chăm chú nghe chuyện của cô bé với giọng nói ấm áp như quen thân từ nhiều ngày
Lan là một cô gái sinh ra ở đồng nội ,nhà em có đồng ruộng mênh mông trải rộng tận chân trời ,có con kênh dài thẳng tắp .Thời ấu thơ em đã biết sống ở đất Sài Thành .Chiến tranh khốc liệt .quê cem điêu tàn ,em và gia đình tản cư về thị xã với đầy đủ tình thương gia đình ,hai chị ,ba em …Lan học và trở thành thợ may ở đó .Nhìn cách phục sức và lối nói văn vẻ chứng tỏ em cũng có mớ vốn` học thức kha khá dù em cố ý không cho tôi biết em đã học xong chương trình lớp mấy ,xã giao rộng và gia đình cũng chắc gia giáo lễ nghi .Bây giờ hết giặc ,gia đình em trở về đất cũ ,sống bằng nghề ruộng nương cần cù .

Giọng nói của Lan đều đều và ngưng bặt khi đò sắp rẽ khúc quanh sau cùng :
-Lan thứ mấy trong gia đình ?
-Dạ ,cháu thứ tư
-Vậy chắc ông bà thân già lắm ?
-Dạ ,cũng già rôi
-Ông già sáu mươi tuổi chưa ?
-Mới năm mươi mấy hà chú
-À !ra vậy Lan cũng lớn tuổi rồi .Bao nhiêu hở Lan ?
-Dạ hai mươi mốt
-Ở nhà tôi cũng có đứa em gái út cỡ tuổi bé Lan
-Vậy chú đáng anh Lan ,Lan gọi chú bằng anh nghe
Tôi phì cười khi cô bé hỏi tôi có vợ chưa ?Tôi khẽ lắc đầu .Trong bóng tối tôi không nhìn rõ được đôi mắt của Lan để hiểu em nghĩ gì trong ấy ?Im lặng ,tôi thoáng buồn khi nghĩ đến phận mình mỗi khi có ai hỏi đến chuyện vợ con và cơ nghiệp của mình .Có gì đâu khi mình còn trang trải chuyện đời bằng hai bàn tay trắng .lao động đổi ngày hai bữa cơm và số tiền thù lao hàng tháng không đủ hút thuốc rê .Nói gì đến chuyện vợ con !Mình có yêu ai cũng chỉ để văn nghệ mà chơi ,tô điểm cuộc đời thêm ướt át mà thôi .Tình thì buồn ,vận mạc còn buồn hơn . Hôm nay vô tình quen cô gái trên chuyến đò khuya, đò khuya y như những chuyện tình ô tô buýt mà đôi khi tôi đã chứng kiến những mối tình cảm vương vãi dọc đường khiến mình vui vui một thời gian ngắn. Bến đỗ rồi việc ai nấy biết, đời ai nấy sống, mấy khi mình gặp lại cố nhân.
Lan mời tôi khi nào về Cao Lãnh công tác tiện dịp ghé chơi, tôi ừ ào và mời lại lúc nào rãnh có về thăm nhà thì xuống Động Cát chơi một chuyến. Cô bé không gọi tôi là chú nữa. Tôi xoa càm vẫn những cọng râu lười cạo, đôi môi cười mấp mái. Cô bé hay nhỉ! Có cô em gái như thế này mình cũng vui vui. Tôi sực nhớ lại chuyện năm nào, xa lắm rồi, trên con kênh lững lờ trôi về một phương ấy đã vương vấn trong lòng tôi một nỗi buồn man mác. Gần mười năm rồi cảnh vật hãy còn y nguyên, vẫn khung trời mờ sao, vẫn hàng cây rũ bóng mà người thì đã đổi thay nhiều rồi. Mình sắp già, tâm hồn đã chai sạm với gió sương, đường đời hãy còn chông gai khó mỏi mà mình đi tìm mãi mà chẳng thấy bóng vinh quang.

Lan giã biệt tôi ghé bến chợ, đò rời bến, tôi nhìn theo bóng dáng bé nhỏ mà nghe lòng mình lao đao niềm lưu luyến…
Đèn đêm tàn rồi, kỉu kịt hành trang trĩu nặng đôi tay, đường về nhà xa hun hút. Đặt hai túi xách bên vệ đường, ly cà phê đen sánh , khói thuốc miên man, tôi hình dung lại những lần ghé qua nhà chị Trang, xem cô thợ nào là Lan đâu? Sao hồi ấy mình không để ý một chút xem sao? Không tài nào nhớ nỗi. Dường như những lúc đò không có Lan, chỉ có Tuyết, một cô em dí dỏm tiếp chuyện mình.
Nghĩ đến Lan và nếp sống của em chợt nhớ một lời nhạc buồn của Vũ Thành An:”
…Đời người con gái cũng cần dĩ vãng
Mà em tôi chỉ còn tương lai…
Không biết Lan có dĩ vãng như nhiều cô gái đẹp khác không? Lạ nhỉ! Tại sao mình nghĩ đến điều ấy khi mình và cô em chẳng có gì liên hệ, chẳng lẽ chỉ một chút mến qua, lần quen đơn giản mà mình vương vấn sao? Biết nay mai mình có đủ hăng hái đi tìm thăm cô nàng không? Hoặc giả cô nàng có còn nhớ đến một kẻ hoàn toàn xa lạ vô tình kể nhau nghe dăm ba câu chuyện vui giết thì giờ trong khi đường xa chưa tới bến? Có lẽ cô nàng không còn nhớ mình tên gì cũng nên.
Dù chuyện ấy ngày mai như thế nào, tôi không thể nghĩ tiếp nhưng tôi thầm cảm ơn cô gái nhỏ dễ thương đã cho tôi những phút giây ấm áp, một cảm giác mơn man mà từ khi đời tôi tuột dốc ngỡ sẽ không còn có được lần nữa bởi mình đã chấp nhận cuộc sống giản dị cô đơn thấp kém nhất…
- Chú có dịp nhớ ghé qua nhà cháu chơi, cách chợ Ba Sao bảy trăm thước hỏi tên Lan hoặc Thành thì ai cũng biết.
Nhưng làm sao biết được tôi có dịp hay không ?...
Nơi nhà chị Trang cũng có đôi ba kẻ biết tôi, có có thể hiểu một cách mơ hồ cuộc sống của tôi. Qua những người đó có lẽ Lan cũng sẽ hiểu mơ hồ cuộc sống lông bông lãng mạn của tôi, và cô bé sẽ nghĩ mình như thế nào nhỉ?
Đời lính nhiều chuyện buồn vui, hôm nay đây buồn tay viết vài trang hồi ký để mình đánh dấu đời thêm một lần cảm xúc, và cô gái nhỏ tên Lan sẽ nghỉ yên trong tiềm thức bằng những kỉ niệm nho nhỏ đẹp phơn phơt như một loài hoa tím của đồng nội không tên tuổi, không sắc hương nhưng lắm lúc cũng gây trong lòng người lữ thứ một chút bàng hoàng, một thứ tình lân lân trong sáng.
Thêm một lần nửa cảm ơn người con gái nhỏ mang tên “LAN”.

Mến tặng Lan, cô em gái đã cho tôi một cảm hứng bất ngờ trong những ngày cô quạnh.

Cao Linh Tử
Vào đông 1978